Hoofdlijnen

Inleiding

In dit hoofdstuk geven wij u op hoofdlijnen inzicht in het verloop van de begroting en de actuele financiële ontwikkelingen. In het hoofdstuk Financiën vindt u een uitgebreide specificatie van de financiële effecten van deze 2e voortgangsrapportage. Bij de 2e voortgangsrapportage zijn alle effecten boven de € 25.000 in beeld gebracht.

Toelichting financieel meerjarenbeeld op hoofdlijnen

Het saldo in de primitieve begroting 2022 was € 1.571.000 positief. Na de begroting 2022-2025 is ook de 1e voortgangsrapportage 2022 vastgesteld met een negatief effect van € 1.230.000. De mutaties die volgen uit de 2e voortgangsrapportage komen in 2022 uit op een voordeel van € 519.000. Dit leidt tot een nieuw positief begrotingssaldo voor 2022 van € 860.000. De jaren daarna loopt het positieve saldo verder op. Dit is grotendeels het gevolg van de meicirculaire (algemene uitkering rijk).
Twee wijzigingen binnen het sociaal domein ('budget jeugdzorg naar realistisch domein' en 'inhuurverplichtingen sociaal domein') verlagen de ontwikkeling van het begrotingssaldo.

In het meerjarensaldo in deze 2e voortgangsrapportage zitten zowel incidentele en structurele baten en lasten. Het structurele begrotingssaldo presenteren we in de meerjarenbegroting 2023-2026, die u later ontvangt. Als we daar de uitsplitsing maken tussen de incidentele- en structurele baten en lasten leidt dat in de meerjarenbegroting tot een positief effect op het (structurele) meerjarensaldo.
De monitoring van de bezuinigingsmaatregelen is opgenomen in deze voortgangsrapportage. Ten opzichte van de laatste rapportage eerder dit jaar zien wij geen grote wijzigingen.

Overzicht van de mutaties boven de € 100.000

Hieronder vindt u een overzicht van de mutaties met een budgettair effect op de begroting van meer dan € 100.000.

Bedragen x € 1.000

Toelichting bij de mutaties met een financieel effect van € 100.000 of meer:

Kosten oorlog Oekraïne                      budgettair neutraal
In verband met de vluchtelingenstroom vanuit Oekraïne maken wij kosten. Bij de 1e voortgangsrapportage van dit jaar hebben wij een bedrag van € 1.000.000 als eerste indicatie opgenomen. Op basis van de huidige inschatting van aantal vluchtelingen en opvangplekken ramen wij aan kosten € 1.600.000 extra. Daar tegenover ramen wij hetzelfde bedrag ook bij aan inkomsten (rijkscompensatie). Daarnaast ramen we nu ook een bedrag voor het eerste halfjaar van 2023 (€ 3.000.000). Ook dit bedrag verwerken we budgettair neutraal in de begroting.

Aanpassen bijdrage BVO DRAN leerlingenvervoer            133.000 V
De bijdrage aan de BVO DRAN wordt aangepast aan de gewijzigde meerjarenbegroting 2022 van de BVO DRAN. De bijdrage voor het leerlingenvervoer daalt in 2022 met € 133.000. Dit voordeel is ontstaan doordat bij het leerlingenvervoer flinke besparingen zijn gerealiseerd door de aanbesteding in 2021 en door besparingen in de uitvoering door de vervoerder.

Aanpassing rente grondexploitatie Zevenaar-Oost bedrijven         236.000 V
De ramingen van de grondexploitatie Zevenaar-Oost bedrijven zijn aangepast op basis van de herziene grondexploitatie per 1 januari 2022 zoals vastgesteld in de raadsvergadering van 6 juli 2022. Door een minder gunstig verloop van de boekwaarde wordt meer rente toegerekend aan deze grondexploitatie wat een voordeel betekent voor het begrotingssaldo.

Actualiseren budgetten uitkeringslasten/-baten (ontwikkelingen BUIG)   325.000 N
Op basis van de prognose van de Regionale Sociale Dienst van de te verwachten uitkeringslasten en de te verwachte specifieke uitkering (BUIG - nader voorlopig budget) van het rijk worden de ramingen van de lasten/baten geactualiseerd. Per saldo verwachten wij een nadeel in 2022 van € 325.000.

Afwaarderen boekwaarde actief Rijnark te Lobith            192.000 N
De grond op locatie Rijnark te Lobith is niet aan te merken als "warme gronden" op grond van de BBV. Om die reden moet afwaardering plaatsvinden naar landbouwwaarde. Dit betekent een nadeel van € 192.000.

Budget jeugdzorg naar realistisch niveau               1.000.000 N
Uit de cijfers is gebleken dat het aantal cliënten in de jeugdzorg redelijk stabiel blijft. Wel zien we een grote stijging ten opzichte van 2020, mede door complexere zorgvragen en langere duur van de zorg.
In de 'coronajaren' 2020 en 2021 en de onzekerheid die daarmee gepaard ging, zijn de jeugdzorgbudgetten onvoldoende bijgesteld. Wij vragen daarom om het jeugdzorgbudget structureel met € 1.000.000 op te hogen. We bereiken dan een realistisch niveau waarin volume en zorgduur voldoende zijn meegenomen. Tegelijkertijd worden in deze voortgangsrapportage ook de bestaande budgetten voor corona voor 2023 naar 0 teruggebracht.

Energietoeslag huishoudens met een laag inkomen            1.608.000 N
Het wetsvoorstel eenmalige energietoeslag lage inkomens is ingediend bij de Tweede Kamer. Hiermee krijgen gemeenten de bevoegdheid om dit jaar via categoriale bijzondere bijstand een eenmalige tegemoetkoming voor de gestegen energieprijzen toe te kennen aan huishoudens met een laag inkomen. Voor de uitvoering en uitgifte van de eenmalige aanvullende tegemoetkoming heeft het kabinet in 2022 een eenmalig budget beschikbaar gesteld. Het, via de algemene uitkering aan gemeenten verstrekte, bedrag voor Zevenaar bedraagt afgerond € 1.608.000. Per saldo is dit een budgettair neutrale wijziging.

Meicirculaire 2022                     3.521.000 V
In 2022 groeit de algemene uitkering met € 5 miljoen. Dit bedrag loopt op tot € 14 miljoen in 2025 om daarna te zakken naar € 7,8 miljoen. Van deze groei van het gemeentefonds hebben wij een aantal posten apart gezet voor inflatie, groei en diverse taakmutaties. Per saldo resteert een nettoresultaat in deze begroting door de algemene uitkering van € 1,8 miljoen in 2022, € 5 miljoen in 2023, € 8,7 miljoen in 2024, € 11 miljoen in 2025 en € 3,6 miljoen in 2026.

Renteaanpassingen 2022                     181.000 V
Wij hebben de omslagrente 2022 aangepast. Door de lagere rente kort geld en de toevoeging (rente over de boekwaarde) aan de verliesvoorziening grondexploitaties is een voordeel ontstaan van € 181.000.

Stelpost extra inkomsten jeugdzorg door rijksmaatregelen          financieel voordeel vanaf 2024
Het rijk heeft in de meicirculaire 2022 een extra korting op de compensatie voor de tekorten in de jeugdzorg aangekondigd van € 260.000 in 2024 en € 1.320.000 vanaf 2025. Deze extra korting is conform afspraken tussen rijk, VNG en de provincies verwerkt op programma 0 bij de algemene uitkering. De verwachting is dat het rijk een eigen bijdrage in de jeugdzorg gaat invoeren om de extra korting voor gemeenten te gaan compenseren. Daarom hebben wij voorlopig op het product jeugdzorg een stelpost voor extra inkomsten geraamd.

Vrijval stelpost indexatie 2022                  938.000 V
In de meicirculaire 2022 (o.b.v. raming maart 2022 van het CPB) is de compensatie voor een hogere inflatie via de algemene uitkering verder verhoogd met 2,2% naar 4,1%. Hiervoor hebben we een stelpost opgenomen, specifiek bedoeld ter dekking van kostenstijging (inflatie). Dit is aanvullend op de structurele indexatie die we al hebben opgenomen in de meerjarenbegroting 2022-2025. De stelpost indexatie 2022 hebben we in deze 2e voortgangsrapportage ingezet als dekking voor de stijgende gas- en brandstofkosten. Het restant van de stelpost kan nu vrijvallen omdat we ervoor gekozen hebben om niet alle budgetten in de begroting over de hele linie opnieuw te indexeren. Dit hebben we immers bij de begroting 2022-2025 al gedaan en doen we opnieuw bij de begroting 2023-2026. Tevens verwachten we dat we op basis van de septembercirculaire 2022 een nieuwe stelpost voor indexatie op kunnen nemen. Deze gebruiken we aan het eind van het jaar voor de overschrijdingen. De vrijval van de stelpost (€ 938.000) brengen we nu ten gunste aan het resultaat. Deze vrijval is in 2022 incidenteel. In de meerjarenbegroting 2023-2026 verhogen wij de budgetten met de extra inflatie van 2022 (2,2%) en de inflatie van 2023 (2,3%).

Vrijval stelpost salarissen 2022                  467.000 V
In de septembercirculaire 2021 (€ 437.000) en in de meicirculaire 2022 (€ 340.000) is in totaal € 777.000 compensatie ontvangen voor salarisstijgingen in 2022. Hiervan is € 310.00 nodig als dekking voor gestegen salarissen in 2022. Het restant (€ 467.000) laten wij nu vrijvallen. Deze vrijval komt voornamelijk doordat in de begroting 2022-2025 (ten laste van het resultaat) al rekening was gehouden met hogere salarislasten (€ 360.000). In feite is nu compensatie ontvangen voor een nadeel dat al in de begroting was verwerkt.

Wet Open Overheid (Woo)                  financieel nadeel vanaf 2026
De uitgaven voor de Woo worden gecompenseerd via de algemene uitkering. Vanaf 2026 gaat het om een structureel bedrag van € 111.000. Daarnaast ontvangen we € 67.000 incidenteel in 2026. Deze bedragen ramen we via deze wijziging.

Actualisatie bezuinigingen vastgoed               119.000 V
Ontwikkelingen op de locatie Reisenakker 14 en 14a Zevenaar hebben invloed op het verkoopproces waardoor de opbrengsten vermoedelijk pas in 2024 haalbaar zijn. Daarnaast is de verkoopopbrengst van het pand aan de Kerkstraat 16 Zevenaar geactualiseerd en zijn de afschrijvingslasten voor deze locaties aangepast. Per saldo resulteert dit in 2022 in een voordeel van € 119.000.

Actualisatie investeringen bedrijfswagens                115.000 V
In 2021 is een aanbesteding gehouden voor het vervangen van meerdere bedrijfsvoertuigen. Door de problemen die ontstaan zijn bij de levering van grondstoffen en halffabricaten verwachten wij dat de levering van deze voertuigen niet eerder zal plaatsvinden dan eind 2022/ begin 2023. Voorzichtigheidshalve hebben wij deze investeringen één jaar later geraamd. Dit leidt in 2022 tot een eenmalig voordeel van € 115.000.

Actualisatie investeringen onderwijshuisvesting primair onderwijs      135.000 V
In verband met fasering zijn de ramingen voor  investeringen (renovatie) in de onderwijshuisvesting (primair - onderwijs) geactualiseerd. De fasering leidt tot een eenmalig voordeel van € 135.000 in 2022 en € 9.000 in 2023 door incidenteel lagere afschrijvingslasten.

Actualisatie investeringen vervoer                  149.000 V
We hebben de parkeerbeheer, verkeersbeleid en wegen gerelateerde investeringen nagelopen en een aantal investeringen opnieuw geraamd. De fasering leidt tot een eenmalig positief resultaat van € 149.000 in 2022 en € 9.000 in 2023 door incidenteel lagere afschrijvingslasten. Verder stellen we voor de investering voor de verkeerskundige aanpassingen voor de Sterrenschool met € 42.500 te verhogen. Dit leidt tot een stijging van de kapitaallasten van € 1.100.

Actualiseren corona-effecten 2023                  financieel voordeel in 2023
In 2020 hebben we als gemeente een inschatting gemaakt van de financiële gevolgen in verband met de coronapandemie. We hebben toen met name bij de zorgkosten een raming opgenomen tot en met 2023.
Nu de maatschappij weer is geopend en corona onderdeel is geworden van de nieuwe macro-economische ontwikkelingen is het specifiek herleiden van corona en andere effecten nog moeilijker geworden dan voorheen. Wij ramen de verwachting af, maar monitoren en verantwoorden de corona specifieke kosten nog wel. We veranderen dus van systeem. Waar we eerst een goede inschatting raamden, verantwoorden we nu de aantoonbare werkelijke 'schade' achteraf. Met deze begrotingswijziging actualiseren wij de raming voor coronaschade bij vrijwel alle zorgonderdelen en inkomensvoorzieningen van € 740.000 naar € 0.

Afkoop recht op pacht                     485.000 N
Op 17 maart 2022 heeft een bedrijf voor een kavel op 7Poort de erfpacht afgekocht en is tot de aankoop van de kavel overgegaan. Met deze wijziging verlagen wij de pachtopbrengsten. Door de lagere pachtopbrengsten wordt in 2022 € 485.000 minder rente toegerekend. Binnen het onderdeel rente en afschrijving ontstaan hierdoor echter voordelen. Daarnaast ramen we de opbrengsten van de grondverkoop en schrijven we de grond ineens af. Dit gaat om een eenmalige bedrag van € 20.347.000.

Eigen bijdrage Wmo hulp bij het huishouden            financieel voordeel vanaf 2025
De regering heeft in haar coalitieakkoord opgenomen dat dit kabinet werkt aan een aanpassing van de eigen
bijdrage voor de huishoudelijke hulp in de Wmo. De komende periode wordt deze maatregel met
cliënten, gemeenten en het Centraal Administratie Kantoor (CAK) uitgewerkt. Vanaf 2025 wordt de algemene uitkering gekort. Uitgangspunt is dat de gemeente wordt gecompenseerd via de eigen bijdrage en dat het daarmee een budgettair neutraal effect heeft.

Inhuur derden wegens ziekte                  100.000 N
De prognose van de ontwikkeling van het budget ziektevervanging ziet er ongunstig uit. Met name de vervanging van een aantal langdurig zieke medewerkers vraagt veel van het budget. We ramen in 2022 incidenteel € 100.000 bij.

Inhuurverplichtingen sociaal domein               1.550.000 N
Het aantal consulenten binnen het sociaal domein blijkt structureel te laag. Dit wordt opgelost door het inhuren van externe expertise. In 2022 zal dit leiden tot een tekort van € 1.550.000. Bij de begroting 2023-2026 komen wij bij u met een vraag om de formatie structureel op te hogen.

Integraal beleidsplan openbare ruimte               financieel nadeel vanaf 2024
Het integraal beleidsplan openbare ruimte (IBOR) bevat de doelstellingen van de gemeente Zevenaar voor het beheer, onderhoud en vervanging van de openbare ruimte voor de komende tien jaar. Daarvoor is het noodzakelijk dat de basis op orde is. Dit betekent dat er voldoende middelen moeten zijn voor het uitvoeren van regulier en groot onderhoud en voor het plegen van vervangingsinvesteringen.
De stijgende kosten groot onderhoud en de organisatiekosten dekken we in 2022 uit de stelpost groei. Daarnaast onttrekken we eenmalig € 2.250.000 uit de algemene reserve om de in het verleden ontstane onderhoudsachterstanden bij groen en wegen in te halen. Tenslotte leiden de toenemende vervangingsinvesteringen vanaf 2024 tot een financieel nadeel.

Lagere kosten gemeentehuis                  130.000 V
Wij verwachten dit jaar op het klein onderhoud van het gemeentehuis minder uit te geven. Daarnaast vallen de belastingaanslag voor de OZB en de gas- en elektriciteitskosten lager uit. De lagere belastingaanslag is een structureel voordeel. Deze nemen wij op in de meerjarenbegroting 2023-2026. Dit geldt echter niet voor de gas- en elektriciteitskosten. Wij verwachten dat deze vanaf volgend jaar zullen stijgen. Per saldo verwachten wij een eenmalig voordeel van € 130.000.

Rechtmatigheidsverantwoording                  100.000 V
Het reeds eerder beschikbaar gestelde bedrag van € 100.000 schuiven wij in de tijd door naar 2023. Vanaf het verslagjaar 2023 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de rechtmatigheidsverantwoording. Dit was eerder 2022. Dit budget is bedoeld voor de organisatieontwikkeling om met name het procesmatig werken gericht op de verplichte rechtmatigheidsverantwoording door te ontwikkelen.

Suppletie omzetbelasting 2021                  277.000 N
Uit de jaarlijkse herrekening van de omzetbelasting is een te betalen suppletie naar voren gekomen van in totaal € 277.000.

Uitvoeringskosten klimaatakkoord                  financieel nadeel vanaf 2023
Het kabinet heeft met het nationale klimaatakkoord een centraal doel: het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 49% ten opzichte van 1990. Het kabinet pleit in Europa voor een broeikasgasreductie van 55% in 2030. Om de gemeenten in de uitvoering van het bestaande klimaatbeleid in 2022 en 2023 te ondersteunen en om een versnelling teweeg te brengen is in de meicirculaire 2022 voor de gemeente Zevenaar een bedrag van € 294.000 beschikbaar gesteld. Wij ramen hetzelfde bedrag aan uitvoeringskosten. Deze richten zich met name op gedragsverandering, urgentiebesef en communicatie.

Wachtgeldverplichting voormalig college               594.000 N
Voormalige wethouders hebben onder bepaalde voorwaarden recht op wachtgeld. De totale wachtgeldverplichting uit de bestuursperiode 2018-2022 hebben we berekend op € 594.000. Het is gebruikelijk dat we ten behoeve van de wachtgeldverplichtingen een voorziening vormen voor de gehele periode 2022-2025. Gedurende de periode kunnen wijzigingen optreden omdat voormalig wethouders eigen inkomsten gaan verdienen. De voorziening valt in dat geval vrij ten gunste van het resultaat.

Warmtetransitie: warmtenet stad Zevenaar fase 4 en verdere uitrol      340.000 V
In 2020 is samen met de woningbouwcorporatie en de provincie het plan van aanpak (fase 3A) opgesteld om tot een intentieovereenkomst te komen (fase 3B). We verwachten de intentieovereenkomst eind 2022 vast te stellen. Hierna gaan we door met fase 4: het komen tot een samenwerkingsovereenkomst. Voor dit proces is in de kadernota 2022 een budget beschikbaar gesteld van € 190.000. Doordat fase 3B vertraging heeft opgelopen, stellen wij voor om het bedrag door te schuiven naar 2023.
Ook het vervolg van de 'Wijk van de Toekomst' en het onderzoek naar de betaalbaarheid van het uitfaseren van aardgas hebben vertraging opgelopen. Wij stellen voor om de middelen die hiervoor in de kadernota 2022 beschikbaar zijn gesteld (beide onderdelen € 75.000) door te schuiven naar 2023. In totaal een bedrag van € 340.000.

Corona-effecten

Hieronder presenteren wij een tabel met de corona-effecten per programma en taakveld na de actualisatie in deze 2e voortgangsrapportage. In de kolommen 'Begroot 2022 (was)' en 'Begroot 2023 (was)' staan de ramingen zoals deze waren. In de kolommen 'Begroot 2022 (nieuw)' en 'Begroot 2023 (nieuw)' staan de ramingen zoals deze nu zijn na bijstelling in de 2e voortgangsrapportage.

Bedragen x € 1.000

Wijziging huidige jaar
Bij de inkomensregelingen was aan corona-effecten € 569.000 begroot. De bedragen die hierin zijn opgenomen voor minimabeleid (€ 156.000) en schuldhulpverlening (€ 163.000) blijven ongewijzigd. Het bedrag voor uitkeringslasten BUIG was geraamd op € 250.000, maar blijkt niet meer nodig en is dus bijgesteld naar € 0. Het totaal van het taakveld 6.3 inkomensregelingen daalt daarmee naar € 319.000. De corona-effecten die we hebben begroot op de andere taakvelden blijven ongewijzigd.

Wijziging toekomstige jaren
Voor 2023 hebben wij alle ramingen in verband met corona bijgesteld naar € 0. In 2020 hebben we als gemeente een inschatting gemaakt van de financiële gevolgen in verband met de coronapandemie. We hebben toen met name bij de zorgkosten een raming opgenomen tot en met 2023. Nu de maatschappij weer is geopend en corona onderdeel is geworden van de nieuwe macro-economische ontwikkelingen is het specifiek herleiden van corona en andere effecten nog moeilijker geworden dan voorheen. Wij ramen de verwachting af, maar monitoren en verantwoorden de corona specifieke kosten nog wel. We veranderen dus van systeem. Waar we eerst een goede inschatting raamden, verantwoorden we nu de aantoonbare werkelijke 'schade' achteraf. Mocht dit het geval zijn, dan komen wij daar bij u op terug in een volgende voortgangsrapportage.